انتظار

زن و مهدویت
یکی از عرصه­های مهم و در عین حال، نیازمند فراهم سازی زمینه­های مطالعه و تحقیق در حوزه مهدویت‌پژوهی، بررسی مسائل مرتبط با زنان در فرهنگ مهدوی است. زنان، بخش عمده یک جامعه را تشکیل داده و با توجه به نقش‌های خاص­شان در عرصه خانواده و جامعه، توجه به آنان در هر گونه برنامه‌ریزی ترویج فرهنگ مهدوی، لازم و ضروری است. با توجه به نقش تربیتی و مادری زنان، کلید یک جامعه مهدوی پویا و مؤثر در دستان زنان است. سخن رهبر کبیر انقلاب اسلامی ایران، حضرت امام خمینی رحمه الله علیه در تأکید بر نقش انسان ساز زنان، بیانی شیوا و رسا از این نکته است: «از دامن زن مرد به معراج می­رود».[۱]

اینک که در چشم اندازهای جهانی ظهور منجی؛ جهان، منتظر رقم خوردن چنین لحظه تاریخی است، ضرورت دارد تا در مجامع علمی و به تبع آن در عرصه­ اجتماعی، مکانیسم‌ها و جایگاه و نقش زنان در ارتباط با این امر مهم، با اتقان و شفافیت علمی کافی مورد بحث و بررسی قرار گیرد. متأسفانه، حوزه مطالعات زن و مهدویت، از جمله عرصه­های مطالعه و تحقیق است که مورد توجه جدی عالمان و کارشناسان قرار نگرفته است. به رغم وجود میراث گرانسنگ دینی و آثار ارزش‌مند علمای گذشته در فراهم سازی زیرساخت‌های لازم برای مطالعه و تحقیق در این زمینه، جامعه علمی ما اقدام جدی در این زمینه انجام نداده است. هنوز بسیاری از عرصه­های مطالعاتی مهدویت از جمله حوزه زن و مهدویت، به خوبی مورد غور و تفکر قرار نگرفته است.

بدون تردید اصول معارف مهدوی در ارتباط با زنان در منابع دینی ما وجود دارد. اما نکته حائز اهمیت در این زمینه، تبیین روزآمد این معارف است. رشد و گسترش علوم انسانی در عرصه­های مختلف، کمک‌های شایانی به درک عمیقتر معارف دینی در این زمینه نموده است. امروزه به مدد بهره­گیری از این علوم، می­توان بسیاری از معارف را که در لسانِ روایات، به صورت اشاره و اختصار بیان شده است، تبیین مجدد نموده و بسط داد. رشد و گسترش علوم تربیتی، روان‌شناسی، جامعه شناسی، فلسفه اخلاق، مدیریت، علوم سیاسی و بسیاری از علوم دیگر که امروز؛ در فرایند نهضت نرم افزاری و تولید علم نمایی از جامعیت حوزه­ها و مراکز علمی ما نوید می­دهد، بر عالمان هر کدام از این حوزه­های مطالعاتی ملزم می­دارد تا با تأمل مجدد در لسان و تعابیر دینی و به ویژه معارف گهر بار اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام، آنها را به صورت روزآمد به جامعه دینی ارائه نماید. بدون تردید حوزه معارف زن و مهدویت نیز، یکی از این حوزه­هاست.

آن‌چه در این شماره به علاقه‌مندان معارف مهدوی ارائه می­شود، صرفاً تلاشی برای فتح باب در این زمینه است. البته در گذشته، فعالیت‌هایی صورت گرفته است؛ اما به نظر می­رسد هنوز کار بیشتری لازم است و بدین جهت برخی از مباحث مطرح در این زمینه، صبغه اکتشافی و فراهم سازی تحقیقات عمیق‌تر بعدی یافته است.

در اینجا لازم است با تقدیر و تشکر از تمامی محققان محترمی که ما را در تبیین معارف مهدوی یاری می­رسانند، خاطر نشان سازیم که امیدواریم در آینده با رویکردی مجدد به این حوزه، مباحث را با عمق و غنای بیشتری پیگیری نماییم.

بر خود لازم می‌دانیم از مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری که با درک اهمیت این حوزه از معارف دینی و احساس مسئولیت در ترویج فرهنگ مهدوی در میان قشر زنان جامعه اسلامی، فصلنامه را مورد توجه و حمایت خویش قرار دادند، تقدیر و سپاس‌گزاری نماییم. هم چنین از همکاران گرامی در پژوهشکده انتظار نور و به‌ویژه گروه تحقیقاتی زن و مهدویت آن ـ که برخی از تحقیقات انجام شده توسط محققان و همکاران آن مرکز را در اختیار فصلنامه قرار دادند ـ تقدیر و سپاسگزاری می­کنیم.

امیدواریم خوانندگان گرامی فصلنامه، کماکان ما را با ارائه رهنمودها و انتقادات خویش، مورد لطف قرار داده و فضای بحث و گفت‌وگو در باب معارف مهدوی را رونق بیشتری ببخشند.